Królowa Wola, obok Zakościela, Liciążnej czy Rzeczycy, w II połowie XX w. była jednym z głównych ośrodków twórczości ludowej w regionie rawskim. Kultywowaniem tradycji ludowych zajmowało się kilkanaście mieszkanek wsi, które tworzyły w różnych dziedzinach sztuki ludowej tj. tkactwo, wycinankarstwo, koronkarstwo, pisankarstwo, hafciarstwo. Twórczynie z Królowej Woli swoje prace prezentowały na wielu konkursach oraz przeglądach na szczeblu regionalnym, wojewódzkim i ogólnopolskim. Dostrzegając unikatowość rzemiosła mieszkanek Królowej Woli wielu etnografów i muzealników starało się o pozyskanie ich prac do swoich kolekcji. Dzięki tym zabiegom wiele artefaktów zachowało się do dnia dzisiejszego. Choć na co dzień większość z nich jest skryta w muzealnych magazynach, to co jakiś czas można je zobaczyć na czasowych, tematycznych wystawach.

W celu przybliżenia dorobku twórczyń z Królowej Woli i zachowania ich w pamięci lokalnej społeczności zrodził się pomysł na utworzenie choć niewielkiej ekspozycji w powstałej w 2018 roku Izbie Pamięci przy OSP w Królowej Woli. Na moment otwarcia Izby udało się pozyskać kilkanaście eksponatów, które zostały udostępnione przez rodziny twórczyń.

Po ponad dwóch latach symbolicznie w postaci fotografii powracają do Królowej Woli kolejne prace, które zostały przedstawione na wystawie „SZTUKA LUDOWA WSI KRÓLOWA WOLA W ZBIORACH POLSKICH MUZEÓW”. Ekspozycję można oglądać od początku marca 2021 roku i jest ona ogólnodostępna, ponieważ została zaprezentowana w witrynie Izby Pamięci w Królowej Woli.

Na wystawie zaprezentowano 79 artefaktów (69 wycinanek i 10 pisanek) ze zbiorów największych muzeów etnograficznych w Polsce:

- Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie,

- Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi,

- Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie,

- Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.

Autorkami eksponowanych prac są tak znane twórczynie jak: Marianna Przybyłek, Józefa Pichola, Marianna Chuda, Józefa Hajduk, które były członkiniami Stowarzyszenia Twórców Ludowych i miały weryfikację Ministerstwa Kultury i Sztuki, ale również inne, równie zdolne mieszkanki Królowej Woli: Leokadia Hetmanówna, Bronisława Hajduk, Krystyna Składowska, Barbara Sobolewska.

W kilku zdaniach przypomnijmy sylwetki najbardziej zasłużonych twórczyń ludowych z Królowej Woli:

MARIANNA PRZYBYŁEK – urodzona 3 lutego 1910 roku. Tkactwa, wycinankarstwa, wykonywania ozdób papierowych nauczyła się w dzieciństwie, od matki Franciszki. W wycinance wyspecjalizowała się do perfekcji (jej prace były określane jako „koronkowe”), ale również wspaniale wykonywała inne ozdoby papierowe: firaneczki, pająki. Była też zdolną tkaczką, czego efektem były wełniane pasiaki na kilimy oraz tkaniny ubraniowe na kaftany, gorsety i zapaski. Zachęcona przez uznaną twórczynię ludową Jadwigę Składowską od 1957 roku zaczęła prezentować swoje prace na konkursach i wystawach sztuki ludowej. Była uczestniczką Cepeliad i targów sztuki w Gdyni, Poznaniu, Krakowie, Łodzi, Warszawie, Tomaszowie Maz. Od 1966 roku współpracowała z SRLiA „Twórczość Mazowiecka” w Tomaszowie Maz. Członkinią Stowarzyszenia Twórców Ludowych została w 1976 roku i przez wiele lat pełniła funkcję członka Zarządu Oddziału Piotrkowskiego. W 1979 roku została wyróżniona Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury. Zmarła 9 sierpnia 1996 roku.

MARIANNA CHUDA – urodzona 9 sierpnia 1914 roku. Do kultywowania tradycji ludowych namówiła ją matka. Już w dzieciństwie zaczęła m.in. wycinać wycinanki, krasić jajka. W 1949 roku po raz pierwszy brała udział w zorganizowanej w Opocznie wystawie. Najbardziej znana była ze wspomnianych wcześniej wycinanek i kraszanek, ale wykonywała również pająki, „kozoki” – bukieciki pod bibułkowe firaneczki, tkaniny i wełniane koronki tzw. „siotki” do kilimków. Do Stowarzyszenia Twórców Ludowych wstąpiła w 1974 roku. Zmarła 16 lipca 1999 roku.

JÓZEFA HAJDUK – urodzona 23 kwietnia 1916 roku. Twórczością ludową interesowała się od wczesnego dzieciństwa. Wycinankarstwa, robienia pająków, koronek na ścianę nauczyła się od matki i starszej siostry. Zajmowała się także pisankarstwem, tkactwem i hafciarstwem. Od najmłodszych lat była członkinią zespołu ludowego działającego przy KGW w Królowej Woli. Udział w konkursach i wystawach brała udział od 1949 roku. Najwyższą I nagrodę otrzymała w 1979 roku nie za tkaniny czy wycinanki, ale za wieniec dożynkowy. Od 1975 roku należała do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Zmarła 26 października 2003 roku.

JÓZEFA PICHOLA – urodzona 19 marca 1919 roku. Robienia ozdób z papieru nauczyła się w domu rodzinnym od babki i matki. W 1953 roku po namowie sąsiadek z Królowej Woli pierwszy raz wzięła udział w konkursie na zdobnictwo ludowe w regionie rawskim, piotrkowskim i brzezińskim. W swojej działalności tworzyła m.in. wycinanki, pisanki, koronki szydełkowe, bibułkowe firanki do okien, „siotki” do kilimków. Zajmowała się także tkactwem, a także hafciarstwem. Do Stowarzyszenia Twórców Ludowych należała od 1976 roku. Zmarła 7 lipca 1998 roku.

Wystawa „SZTUKA LUDOWA WSI KRÓLOWA WOLA W ZBIORACH POLSKICH MUZEÓW” została opracowana przez Tomasza Iskierkę - jednego z opiekunów Izby Pamięci w Królowej Woli. Patronami wystawy są Gminne Centrum Kultury w Inowłodzu oraz Ochotnicza Straż Pożarna w Królowej Woli.

Podziękowania w przygotowaniu wystawy należą się dyrekcjom w/w muzeów, za wyrażenie zgody na udostępnienie fotografii zbiorów oraz pracownikom muzeów, którzy z dużym zaangażowaniem w ciężkim czasie epidemii i przy zawirowaniach w funkcjonowaniu placówek koordynowali realizację projektu, wykonali kwerendy oraz fotografie artefaktów. Po roku przygotowań lokalna społeczność może szerzej zapoznać się z dorobkiem mieszkanek Królowej Woli, tworzących przed kilkudziesięcioma już laty.

ZAPRASZAMY NA WYSTAWĘ

Tekst/Foto: T. Iskierka